Osteoporoza u kobiet po 50. roku życia – objawy, diagnostyka i leczenie
- Kacper Stankiewicz
- 20 lis
- 4 minut(y) czytania
Osteoporoza to choroba kości, która często dotyka kobiety po menopauzie. Szacuje się, że osteoporoza występuje u około 40% kobiet powyżej 50. roku. Nazywa się ją „cichym złodziejem kości”, ponieważ długo może nie dawać żadnych objawów. W konsekwencji kości stopniowo tracą gęstość mineralną, stają się kruche i podatne na złamania nawet przy pozornie niegroźnych upadkach lub urazach.
Osteoporoza utrata masy kostnej
Co to jest osteoporoza i kogo dotyczy?
Osteoporoza oznacza dosłownie „rzeszotowienie kości” – kości tracą swoją masę i gęstość mineralną, przez co struktura wewnętrzna kości przypomina gąbkę z większymi otworami. U zdrowej osoby procesy budowy i utraty kości są w
równowadze, jednak u kobiet po menopauzie spadek poziomu estrogenów powoduje nasilenie utraty tkanki kostnej.
W rezultacie kości stają się słabsze. Choroba rozwija się podstępnie przez lata. Osteoporoza dotyczy głównie kobiet po 50. roku życia, choć występuje też u mężczyzn (rzadziej). Dodatkowymi czynnikami ryzyka są: szczupła budowa ciała, rodzinne występowanie osteoporozy, długotrwałe unieruchomienie, niedobór wapnia i witaminy D w diecie, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu czy przewlekłe leczenie sterydami.
2. Jak rozpoznać osteoporozę?
Wiele osób zadaje pytanie: „jak rozpoznać osteoporozę?”. Niestety, w początkowych stadiach choroba zwykle nie daje wyraźnych objawów. Nie odczuwamy, że kości stają się słabsze – nie bolą one z powodu samego ubytku masy. Dlatego osteoporoza nazywana jest „cichą chorobą” lub
„cichym złodziejem kości”. Często dopiero złamanie jest pierwszym sygnałem ostrzegawczym, że coś jest nie tak. Typowe złamania osteoporotyczne to złamania nadgarstka, kręgów (w kręgosłupie) lub szyjki kości udowej, które mogą się zdarzyć przy upadku z własnej wysokości, a nawet przy niewielkim urazie (np. podparciu się na ręce).
3. Osteoporoza – objawy i pierwsze sygnały
Czy osteoporoza boli? To częste pytanie. Sama utrata masy kostnej nie powoduje bólu, dlatego tak łatwo ją przeoczyć. Osteoporoza zazwyczaj nie boli, dopóki nie dojdzie do złamania. Jednak konsekwencje złamań osteoporotycznych bywają bolesne.
Na przykład złamania kręgów mogą powodować przewlekły ból pleców oraz stopniowe obniżenie wzrostu i zaokrąglenie pleców (tzw. kifoza, wdowi garb).
Panie mogą zauważyć, że „skurczyły się” o kilka centymetrów lub zaczyna występować u nich zgarbiona sylwetka – to efekt zapadnięcia się osłabionych kręgów. Złamanie biodra z kolei wiąże się z ostrym bólem i unieruchomieniem – to poważny uraz wymagający często operacji.
4. Badanie gęstości kości – jak wygląda?
Skoro osteoporoza nie daje wyraźnych objawów, jak sprawdzić, czy mamy osteoporozę? Podstawowym badaniem diagnozującym osteoporozę jest densytometria kości (badanie gęstości mineralnej kości), najczęściej wykonywana metodą DXA (DEXA) – dwuenergetycznej absorpcjometrii rentgenowskiej.
Pacjentka kładzie się na specjalnym stole, a aparat densytometryczny wykonuje skan wybranych kości – zazwyczaj odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz bliższego odcinka kości udowej (biodra)reumatika.pl.
Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne, trwa krótko (kilka do kilkunastu minut) i nie wymaga szczególnego przygotowania. W trakcie densytometrii emitowane są minimalne dawki promieni rentgenowskich – znacznie mniejsze niż przy standardowym prześwietleniu, więc badanie jest bezpieczne.
Osteopenia – leczenie i profilaktyka przed osteoporozą
Osteopenia to stan, w którym gęstość kości jest obniżona, ale jeszcze nie na tyle, by rozpoznać osteoporozę (czyli T-score pomiędzy -1,0 a -2,5). Można o niej myśleć jako o „przedstadium” osteoporozy. Często pada pytanie: „osteopenia – leczenie, czy to jest konieczne?”.
Postępowanie w osteopenii zależy od ogólnego ryzyka złamań. U wielu osób z osteopenią nie włącza się jeszcze leków na osteoporozę, a zamiast tego zaleca modyfikację stylu życia i kontrolę za jakiś czas. Co to oznacza?
Przede wszystkim, profilaktyka osteoporozy powinna ruszyć pełną parą: zdrowa dieta bogata w wapń, odpowiednia dawka witaminy D3, ewentualnie witamina K2, a do tego regularna aktywność fizyczna ukierunkowana na wzmocnienie kości (o czym za chwilę szerzej).
Należy wykluczyć i leczyć przyczyny ewentualnej wtórnej utraty masy kostnej (np. nadczynność tarczycy, zaburzenia wchłaniania, leczenie sterydami – tu lekarz może zająć się korektą tych problemów).
Najczęstsze pytania (FAQ)
P: Jakie są pierwsze objawy osteoporozy? Czy da się ją samemu rozpoznać?
Niestety osteoporoza w początkowej fazie zwykle nie daje wyraźnych objawów. Nie odczuwamy, że ubywa nam kości. Dlatego nazywa się ją „cichą chorobą”. Często pierwszym zauważalnym objawem jest dopiero złamanie przy niewielkim urazie.
Wcześniej mogą pojawić się takie sygnały jak: stopniowe obniżanie się wzrostu (z powodu zapadania kręgów), garbienie się, bóle pleców – ale nie zawsze występują. Samodzielnie trudno rozpoznać osteoporozę bez badania. Dlatego osoby z grup ryzyka (kobiety 50+, po menopauzie, z drobną budową ciała, palące itp.) powinny profilaktycznie zbadać gęstość kości lub skonsultować się z lekarzem.
P: Czy osteoporoza boli? Boli mnie kręgosłup i stawy – czy to może być osteoporoza?
Sama w sobie osteoporoza nie powoduje bólu kości ani stawów, dopóki nie dojdzie do złamania. Przewlekłe bóle pleców lub stawów częściej mają inne przyczyny (np. zwyrodnienia stawów, dyskopatię). Jednak złamania osteoporotyczne są bolesne – np. złamany krąg w kręgosłupie powoduje ostry ból pleców, który potem może przejść w ból przewlekły.
Jeśli odczuwasz ból kości czy pleców i masz czynniki ryzyka osteoporozy, warto to zgłosić lekarzowi – zleci prześwietlenie lub inne badania, by sprawdzić, czy nie doszło do mikrozłamania. Ale typowe „łamanie w kościach” czy bóle stawów nie są specyficznym objawem osteoporozy.
P: Badanie gęstości kości – na czym polega? Jak wygląda badanie densytometryczne?
Badanie gęstości kości (densytometria, DXA) polega na prześwietleniu określonych kości niską dawką promieniowania i zmierzeniu ich gęstości mineralnej. Najczęściej bada się odcinek lędźwiowy kręgosłupa i biodro. W praktyce wygląda to tak, że kładziesz się na stole aparatu, a ramię skanera przesuwa się nad Twoim ciałem. Badanie jest bezbolesne, trwa około 10–15 minut.
Nie trzeba się specjalnie przygotowywać (poza unikaniem suplementów wapnia w dniu badania). Nie zakładaj też ubrań z metalowymi elementami. Wynik densytometrii otrzymasz w formie wydruku – będzie tam wartość BMD (gęstości w g/cm²) oraz wskaźniki T-score i Z-score, które lekarz zinterpretuje. To badanie przypomina trochę prześwietlenie, ale jest krótsze i z mniejszą dawką promieniowania.
Komentarze